خلاصه کتاب - درمان اختلالات خواندن - دکتر مصطفی تبریزی – علیرضا تبریزی – نرگس تبریزی

خلاصه کتاب

درمان اختلالات خواندن

دکتر مصطفی تبریزی – علیرضا تبریزی – نرگس تبریزی

 

مقدمه

کتاب حاضر کتابی است کاربردی برای متخصصین رشته های روانشناسی، مشاوره تحصیلی ، آموزکاران و معلمانی است که در این حوزه کار کرده و شامل آزمون ها و تکنیک های تخصصی برای درمان این اختلال می باشد. ما در اینجا خلاصه از این کتاب ارزشمند را مطرح می کنیم. باشد که چراغ راه جویندگان کسب علم و دانش باشد.

 

بخش اول – اختلالات خواندن

 

باتوجه به تعاریف گوناگون از اختلالات یادگیری، می توان گفت دانش آموزی اختلال یادگیری دارد که:

1- تنها در یک یا چند ماده درسی مشکل داشته باشد نه در همه دروس.

2- از نظر هوشی در حد متوسط یا بالاتر از آن باشد.

3- از نظر بینایی، شنوایی و مغزی بیمار نباشد.

4- از نظر عاطفی و سازگاری مشکل جدی نداشته باشد.

5- در برخی از فرایندهای روانی پایه ( ادراک دیداری، شنیداری، درک زبان شفاهی و کتبی) دچار مشکل باشد.

6- بین میزان پیشرفت تحصیلی و توانایی ذهنی او تفاوت زیادی وجود داشته باشد.

 

عوامل اختلال خواندن از دیدگاه ورنون (Vernon) :

1- عدم آمادگی برای خواندن

2- معلولیت های جسمانی مانند اشکالات دیداری و شنیداری

3- نیروی زیستی ناکافی

4- عقب ماندگی عمومی رشد گفتار و اشکالات گفتاری

5- محدودیت در واژه ها

6- معلولیت های فرهنگی و اجتماعی

7- عوامل شخصیتی( اشکالات عاطفی و سازگاری)

8- عوامل اجتماعی

9- عوامل محیطی

10- عدم توجه مدرسه و تغییر مکرر مدرسه یا آموزگار

11- شرایط نامساعد خانه

12- روش های آموزشی ناقص و تشکیلات ناقص مدرسه

13- محتوای ناکافی متن خواندنی که حاوی ارزش باشد.

14- اشکال در درک موقعیت فضایی

15- عدم برتری جانبی

16- اختلال در قدرت حرکتی

17- تشخیص ضعیف بین تصاویر مشابه

 

ویژگی های کودکان دارای اختلال خواندن

 

 

اگرچه نمی توان ویژگی های صد در صد مشابهی را در این گونه کودکان مشاهده کرد، اما می توان گفت اغلب آن ها ویژگی های زیر را دارند:

1- بیشتر این کودکان پسر هستند. بنابر برخی تحقیقات، تعداد پسرانی که این مشکل را دارند، چهار برابر تعداد دختران است.

2- در کلاس های درس غالبا مشکلات رفتاری دارند.

3- تمایل به خواندن ندارند.

4- قادر نیستند یک دایره لغات بینایی ایجاد کنند.

5- دامنه توجه شان کوتاه است.

6- در تمرکز، مشکل دارند.

7- معمولا در مدرسه افت تحصیلی دارند.

8- معمولا دارای مشکلات جسمی مانند ضعف بینایی و شنوایی هستند.

9- اغلب شان مسائل هیجانی دارند.

10- احساس نا امیدی، بی لیاقتی و کم جراتی می کنند.

11- در خواندن شفاهی و کلامی تردید می کنند و گاه دچار لکنت می شوند.

12- هنگام خواندن، به جای این که چشم های شان را حرکت دهند، سرشان را حرکت می دهند.

13- کلمه به کلمه می خوانند.

14- به زحمت، با صدای کشیده و لحن یکنواخت می خوانند.

15- به نقطه گذاری ها توجه ندارد و از توجه کردن به معنی کلمات غافلند.

16- وقتی مطلبی را آهسته می خوانند، لب های شان را تکان می دهند یا در ذهن شان کلمات را می خوانند.

17- واژه را غیر مرتبط با محتوا و غیر مرتبط با عناصر آوایی حدس می زنند.

18- کلماتی را که تازه خوانده اند، جابه جا یا تکرار می کنند.

19- حافظه ی دیداری و شنیداری شان ضعیف است.

20- فاقد تمیز و تشخیص کافی شنیداری شان ضعیف است.

21- محیط خانوادگی شان برای موفقیت در مدرسه به آن ها فشار می آورد و یا این که نگرش منفی و افراطی به عملکرد مدرسه دارند.

22- در مدرسه سازگاری مناسبی ندارند.

23- رشد اجتماعی کافی ندارند.

 

سبب شناسی این اختلال تقریبا در تمامی تئوری ها بر پایه چهار اصل بنا شده است:

1- درک بینایی و حافظه ی بینایی مختل

2- ترکیب بین حسی مختل

3- یادآوری مختل نظم تداعی ها و سری ها

4- پردازش کلامی مختل

 

مقدمات درمان بازپروری

گام اول) انگیزه درمانگر

گام دوم) ارتباط خوب خوب خوب

گام سوم) گوش کردن فعال

گام چهارم) پرسشنامه والدین و مدرسه

گام پنجم) هوشبهر

گام ششم) کار گروهی و مشترک و ارجاع دادن

گام هفتم) مصاحبه با درمانجو

گام هشتم) تعیین متن برای آزمون و سنجش خواندن

گام نهم) سنجش و تشخیص

گام دهم) طراحی برنامه درمان

گام یازدهم) تهیه ی امکانات برای درمان

گام دوازدهم) ارائه اطلاعات به والدین و کتاب درمانی

 

بخش دوم – درمان

پس از طی کردن مراحل 12 گانه دیدگاه روشنی برای درمان به درمانگران می دهند.

و حال به دو فعالیت نیاز دارد:

1- فعالیت اول: مربوط به بررسی نوروسایکولوژی ( عصب روانی ) و انجام تمرین های لازم برای توانمند کردن آن بخش از دستگاه عصب، روان و مغز است که در توانایی خواندن نقش دارند.

تمرین های پایه که موجب تحریک نورون ها شده و باعث ایجاد تغییراتی در دندریت ها، آکسون و جسم سلولی می شود در زیر ارائه می گردد:

1- راه رفتن با ریتم ضربه هایی که درمانگر ایجاد می کند.

2- پریدن جفت پا در دو طرف طناب، از طرف جلو و عقب.

3- تمرین لی لی با هردو پا.

4- تعریف کردن لطیفه.

5- نگاه کردن به ابرها، شکل سازی و داستان سازی در مورد آن ها

6- گذاشتن کتاب روی سر و راه رفتن در جهت های مختلف با حفظ تعادل

7- تاب بازی به صورت جلو، عقب، چپ و راست و چرخشی

8- چرخاندن میله با انگشتان

9- خوابیدن و غلت زدن روی توپ پلاستیکی عاج دار

10- اجرای پانتومیم

11- نشان دادن حالت های هیجانی مختلف با تغییر چهره

12- مچاله کردن کاغذ توسط دو دست، به طور هم زمان

13- شمارش معکوس اعداد طوری که هر بار به تعداد عددها افزوده شود.

14- شمارش معکوس اعداد زوج و فرد

15- تقلید حرکت حیوانات

 

2-گروه دوم فعالیت های درمانی: پرداختن به مشکلات است که در جدول 60 موردی سمن در کتاب آمده است.

 

اقداماتی برای کودکانی که کمی بیش فعال و کم توجه هستند.

1- پیش بینی راهی برای تخلیه انرژی اضافی کودک

2- ایجاد فضای مطبوع

3- عدم تمرکز و تجمع آن ها در یک جا

4- اجرا کردن بدون چون و چرای انضباط

5- محروم کردن

6- افزایش تمرین هایی برای افزایش توجه

7- خود داری از برچسب زدن

 

بخش سوم – نظریه دومن و دلاکاتو در درمان اختلال خواندن

این دو تئوری تشکل نظام عصبی را ارائه و تکمیل کردند: اگر نظام عصبی در طول زندگی کودک مراحل رشد طبیعی خود را طی کند، کودک دچار مشکل یادگیری نخواهد شد.

درمان در این نظریه 4 مرحله دارد که باید به ترتیب صورت بگیرد.

مرحله اول

1- خزیدن یک طرفه

2- وضعیت خوابیدن

3- شنوایی

4- تمرین بینایی

مرحله دوم

1- چهار دست و پا رفتن تقاطعی

2- تمرین شنوایی

3- تمرین بینایی

مرحله سوم

1- راه رفتن با الگوی تقاطعی

2- تمرین شنوایی ( با چشمانی بسته و با چشمانی باز)

3- تمرین بینایی

4- هماهنگی عمومی بدن

5- جهت یابی

مرحله چهارم

1- فعالیت های برتری طرفی: خوردن – نوشیدن – مسواک زدن – برداشتن اشیاء – تشخیص حس لامسه

2- نوشتن

3- پرتاب کردن

4- برتری پا

5- برتری گوش

6- برتری چشم: چشمک زدن

7- برتری چشم: پاییدن

8- نشانه گیری

9- نگاه کردن از روزنه

 

منبع: درمان اختلالات خواندن -  دکتر مصطفی تبریزی ، علیرضا تبریزی ، نرگس تبریزی – انتشارات فراوان – ویرایش جدید – چاپ سی و دوم - 1400